سینوس پیلونیدال که معمولاً از آن با عنوان کیست مویی یاد می‌کنند، به وضعیتی اطلاق می‌شود که پوست و بافت زیر جلدی، معمولاً در ناحیه ساکروکوکسیژیال نزدیک دنبالچه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت می‌تواند باعث ناراحتی، درد و حتی عفونت شود و کیفیت زندگی افراد مبتلا را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت انواع مختلف کیست مویی (سینوس پیلونیدال) و روش‌های درمانی موجود برای مدیریت و تسکین مؤثر آن بسیار حیاتی است. در این مقاله، انواع مختلف کیست‌های مویی را به لحاظ شکل و موقعیت بروز آن‌ها در بدن مورد بررسی قرار می‌دهیم. علاوه بر این، رویکردهای درمانی متنوعی را که برای رسیدگی به سینوس پیلونیدال به کار می‌رود، از جمله اقدامات محافظه‌کارانه تا مداخلات جراحی، را نیز بررسی خواهیم کرد. با کسب بینش در مورد این وضعیت و استراتژی‌های مدیریت آن، افراد می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد سلامت و رفاه خود بگیرند. با ما همراه باشید تا اسرار پیرامون کیست‌های مویی و مسیرهای درمان و بهبودی مؤثر را کشف کنیم.
انواع مختلف کیست مویی (سینوس پیلونیدال)
تعیین نوع کیست مویی از موضوعات بسیار مهمی است که باید آن را در ملاحظات خود برای تشخیصی دقیق‌تر مدنظر قرار داد. کیست مویی (سینوس پیلونیدال) اندازه‌های مختلفی دارد و گونه‌های مختلفی از این کیست را می‌توان بر اساس شرایط بیمار، از کوچک تا بزرگ مشاهده کرد. با توجه به تحقیقات انجام گرفته در این زمینه، اکثر کیست‌های مویی با یکدیگر شباهت دارند؛ مگر این که آن‌ها را بتوان از نظر شکل (خفیف یا سرطانی) و محل بروز کیست در بدن، به انواع مختلفی تقسیم کرد. در ادامه این بخش، با انواع مختلف سینوس مویی بیشتر آشنا خواهیم شد:
انواع سینوس مویی بر اساس شکل:
در جدول زیر، با هر یک از انواع سینوس پیلونیدال بر اساس نحوه بروز آن بیشتر آشنا خواهید شد:
جدول شماره ۱: انواع کیست مویی بر اساس نحوه شکل گیری
ردیف | انواع کیست مویی | توضیحات |
۱ | ساده یا غیر عفونی | کیست مویی بدون عفونت یا التهاب شدید، که معمولاً مشکلات خاصی ایجاد نمی‌کند. |
۲ | عفونتی | کیست مویی (سینوس پیلونیدال) که به علت عفونت و التهاب ناحیه اطراف آن ممکن است با علائمی همچون احساس درد، تورم و تغییر رنگ پوست همراه باشد. |
۳ | آبسه‌ای | کیست مویی که مایع درون آن به صورت آبسه جمع شده و این مایع ممکن است به صورت خودبه‌خودی یا از طریق راهکارهای درمانی تخلیه شود. |
۴ | پیچیده و چندگانه | در مواردی، بیش از یک کیست مویی در یک ناحیه‌ای خاص مشاهده می‌شود. این وضعیت ممکن است باعث پیچیدگی روند تشخیص و مدیریت مناسب درمان آن شود. |
لازم به ذکر است؛ هر یک از انواع مختلف کیست مویی (سینوس پیلونیدال) که در جدول بالا به آن اشاره شد، نیازمند ارزیابی و درمان توسط پزشک هستند.
انواع سینوس مویی بر اساس مکان:
دسته بندی دیگری از انواع کیست مویی (سینوس پیلونیدال) بر اساس محل بروز آن به صورت جدول زیر ارائه شده است:
جدول شماره ۲: انواع کیست مویی بر اساس محل بروز
ردیف | انواع کیست مویی | توضیحات |
۱ | کیست مویی زیر بغل | کیست مویی زیر بغل یک ضایعه پوستی است که به دلیل بسته شدن یا التهاب یک موی زیر پوستی ایجاد می‌شود. این کیست‌ها معمولاً به صورت گرد بوده و ممکن است بافت چربی یا موی بریده را در خود جمع کنند. اغلب این‌گونه کیست‌ها بی‌خطر هستند، اما ممکن است به دلیل التهاب یا عفونت محلی نیاز به مراقبت و درمان داشته باشند. |
۲ | کیست مویی دنبالچه | کیست مویی دنبالچه، یک نوع کیست مویی است که در محدوده دنبالچه یا ناحیه پیلونیدول (ناحیه میانی ستون فقرات) ایجاد می‌شود. این کیست‌ها به دلیل بسته شدن موهای زیر پوستی و التهاب فولیکول‌های مویی به وجود می‌آیند. کیست مویی دنبالچه معمولاً شامل یک توده بافتی با شکل لوله است که ممکن است در ناحیه دنبالچه یا حول آن قابل لمس باشد. در بعضی از موارد، این کیست‌ها ممکن است باعث درد، تورم و قرمزی در ناحیه مورد نظر شوند. این ضایعه پوستی عمدتاً در بین آقایان بیشتر بروز پیدا می‌کند. |
۳ | کیست مویی مقعدی | کیست مویی مقعدی یا باسن معمولاً به دلیل بسته شدن موهای زیر پوستی و التهاب فولیکول‌های مویی در نزدیکی مقعد ایجاد می‌شوند. عواملی مانند فشار مکرر به این ناحیه از بدن، تنظیم خودکار غلظت‌های بالا از چربی پوست و یا عفونت میکروبی می‌توانند به ایجاد کیست مقعدی کمک کنند. این نوع کیست مویی (سینوس پیلونیدال) معمولاً بی‌خطرند اما در صورت بروز علائم ناخوشایند یا به مشکلات مزمن تبدیل شوند، پزشک معالج توصیه می‌شود. |
هر یک از موارد مطرح شده در جدول بالا، تنها نمونه‌های رایجی از انواع کیست مویی هستند که معمولاً در بین زنان و مردان مشاهده می‌شود. بنابراین، این مشکل پوستی تحت تأثیر عوامل مختلف ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شود.
مشاوره رایگان!
شما می‌توانید به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن با ارسال پیام به واتس‌آپ مشاوره رایگان دریافت کنید و جواب سوالات خود را بیابید.
09360504775
روش‌های تشخیص کیست مویی (سینوس پیلونیدال)
تشخیص دقیق و درمان مناسب این وضعیت پوستی بسیار مهم است تا عوارض آن کاهش یابد و بهبودی بهتری برای فرد حاصل شود. پزشک با بررسی علائم سینوس پیلونیدال (Pilonidal sinus) می‌تواند فرد را راهنمایی کند که درمان مناسب چگونه انجام شود. تأخیر در مراجعه ممکن است منجر به تشدید عفونت، افزایش درد و یا ایجاد مشکلات جدی‌تر شود. روش‌های مختلف و متعددی برای تشخیص کیست مویی (سینوس پیلونیدال) وجود دارد که با ترکیب آن‌ها می‌توان به‌درستی درباره وضعیت و نوع کیست مویی اظهار نظر کرد. با توجه به جدول زیر، برخی از متداول‌ترین روش‌های تشخیص کیست مویی عبارت‌اند از:
جدول شماره ۲: راه‌های تشخیص سینوس پیلونیدال
ردیف | روش تشخیص | توضیحات |
۱ | معاینات فیزیکی | پزشک با معاینه فیزیکی ناحیه کمر و اطراف آن می‌تواند علائم مشخصی نظیر درد، التهاب یا تورم را مورد ارزیابی قرار دهد. |
۲ | بررسی تاریخچه پزشکی | جمع‌آوری اطلاعات پزشکی از بیمار در مورد تاریخچه سلامت و علائم تجربه شده می‌تواند به تشخیص دقیق نوع کیست مویی (سینوس پیلونیدال) و نحوه درمان آن کمک کند. در این مرحله، پزشک بعد از انجام معاینات بصری و فیزیکی، سؤالاتی درباره هر گونه تغییر در ظاهر کیست، مصرف داروی یا بیماری خاص، سابقه خانوادگی و … از بیمار خواهد پرسید. |
۳ | آزمایش تصویری | استفاده از تصاویر رادیولوژی نظیر اسکن‌های MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) یا CT scan (تصویربرداری با کامپیوتر) می‌تواند برای مشاهده دقیق ناحیه مورد نظر بسیار مؤثر باشد. این روش تشخیص به‌ندرت توسط پزشک استفاده خواهد شد. |
۴ | آزمایش‌های خون | برخی آزمایش‌های خون ممکن است که برای ارزیابی حالت عفونی یا التهابی کیست مویی (سینوس پیلونیدال) مورد استفاده قرار گیرند. به بیان دیگر، پزشک این آزمایش را جهت بررسی افزایش گلبول‌های سفید که نشان‌دهنده عفونت هستند، تجویز می‌کند. |
۵ | سیستروگرافی | این آزمایش تصویری با استفاده از نوعی ماده نورانی مخصوص برای مشاهده دقیق‌تر مجرای ترشحی و بررسی وضعیت پوست انجام می‌شود. |
راه‌های درمان کیست مویی چیست؟
هر فرد با توجه به وضعیت و شرایط خاص پزشکی ممکن است به راه‌های درمانی مختلفی نیاز داشته باشد. همان‌طور که در مباحث قبل اشاره شد، این بیماری درمان مؤثری دارد که با اقدام به موقع می‌توان با خیال راحت‌تری به زندگی خود ادامه داد. اگر کیست مویی (سینوس پیلونیدال) عفونی به طور قطعی و در زمان مناسب درمان نشود، بیمار در معرض خطر ابتلا به‌نوعی سرطان پوستی به نام “کارسینوم سلول سنگ‌فرشی” قرار می‌گیرد. البته به این نکته باید توجه داشت که کیست پیلونیدال خود به خود درمان نمی‌شود؛ بلکه شرط اصلی برای از بین بردن این توده یا آبسه چرکی، مشورت با یک پزشک متخصص و متبحر در این زمینه است. پزشک بعد از تشخیص نوع کیست و انجام معاینات اولیه، بهترین راه درمان را تعیین می‌کند. به طور مثال؛ برخی از متداول‌ترین راه‌های درمان کیست مویی (سینوس پیلونیدال) شامل موارد ذیل هستند:
درمان‌های خانگی سینوس پیلونیدال
اگر نشانه یا علامت تحریک‌کننده‌ای از عفونی شدن کیست مویی (سینوس پیلونیدال) در افراد مبتلا وجود نداشته باشد، ممکن است به درمان جدی هم نیاز نباشد. بنابراین، از روش‌های درمان خانگی در موارد جزئی می‌توان برای تسکین درد، رفع التهاب و حذف موهای زائد کمک گرفت:
نشستن در آب گرم
تماس باسن و کمر با آب گرم ممکن است علائم کیست مویی (سینوس پیلونیدال) را تسکین دهد. آب گرم می‌تواند باعث گشوده شدن منافذ پوستی و کاهش درد و التهاب ناشی از کیست شود. همچنین، این فرایند در برخی اوقات ممکن است باعث تخلیه مایعات و مواد زائد درون کیست شود.
استفاده از کمپرس آب گرم
حرارت آب گرم باعث گشوده شدن منافذ پوستی شده و التهاب و درد مرتبط با کیست مویی (سینوس پیلونیدال) را نیز کاهش می‌دهد. فلذا، در اثر استفاده از کمپرس آب گرم ممکن است منافذ پوستی باز شده و با تسهیل فرایند تخلیه مایعات درون کیست، بهبودی سریع‌تر حاصل گردد. توصیه می‌شود که افراد مبتلا به سینوس پیلونیدال، کمپرس آب گرم را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی محل کیست قرار دهند.
مصرف مکمل‌ها
مصرف مکمل‌ها می‌تواند به مدیریت علائم کیست مویی کمک کند، اما مهم است که این کار با توصیه و راهنمایی پزشک انجام شود. به طور مثال، ویتامین و مواد معدنی نظیر ویتامین C، ویتامین A و روی در روند بهبودی و ترمیم بافتی نقش دارند. اسیدهای چرب امگا-۳ نیز به‌عنوان ضد التهاب عمل کرده و در مدیریت التهابات مرتبط با کیست مویی (سینوس پیلونیدال) مؤثر است.
روغن‌های مالشی
روغن‌های مالشی به دلیل خاصیت ضد التهابی و نرم‌کننده‌شان، ممکن است به تسکین علائم کیست مویی و مبارزه با عفونت کمک کنند. از جمله این روغن‌ها می‌توان به روغن درخت چای، روغن کرچک و روغن نارگیل، روغن گل گاو زبان، روغن نعناع، روغن لاوندر اشاره کرد. لازم به ذکر است، قبل استفاده از هر نوع روغن یا محصول مالشی، مهم است که با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید، به‌ویژه اگر وضعیت علائم شما تشدید شد یا بهبود پیدا نمی‌کند. همچنین، اطمینان حاصل کنید که هیچ حساسیت یا تحریکی در پوست شما ایجاد نمی‌شود.
ورزش منظم
ورزش منظم به دلیل تأثیرات مثبتی که بر سلامت عمومی و تقویت سیستم ایمنی بدن دارد، ممکن است به درمان کیست مویی کمک کند. فعالیت‌های ورزشی باعث به جریان افتادن خون، کاهش استرس و کنترل وزن می‌گردد.
اصلاح و اپیلاسیون
اگر اصلاح به درستی و با وسایل مناسب انجام شود، می‌توان از ایجاد جراحات کوچک در ناحیه‌ای که احتمال بروز کیست مویی (سینوس پیلونیدال) وجود دارد، جلوگیری کرد. همچنین بهتر است که از تراشیدن موهای اطراف کیست خودداری شود؛ زیرا این کار باعث ورود باکتری و ایجاد عفونت می‌شود.
استفاده از نمک
نمک به‌عنوان یک روش خانگی ممکن است تا حدی در کاهش التهاب و آنتی باکتریایی مؤثر باشد، اما استفاده از آن به‌عنوان یک روش درمان قطعی برای کیست مویی (سینوس پیلونیدال) توصیه نمی‌شود. افراد با قرار دادن کمپرس گرم حاوی نمک بر روی ناحیه کیست می‌توانند به تسکین درد و التهاب خود کمک کنند.
مصرف دارو
کیست مویی برخلاف سایر بیماری‌های مقعدی همانند بواسیر و شقاق با دارو قابل درمان نیست؛ بلکه تنها استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و یا آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به کنترل علائم کیست نظیر تسکین درد و یا رفع التهاب و عفونت کمک کند. آنتی‌بیوتیک‌های مختلفی را می‌توان برای کیست پیلونیدال حاد نام برد که از شناخته شده‌ترین آن‌ها، آنتی‌بیوتیک مترونیدازول است. مصرف این دارو به دلیل خاصیت ضد باکتریایی‌اش، باعث کاهش درد عفونت می‌شود؛ اما با این وجود، یک روش قطعی برای درمان کیست مویی (سینوس پیلونیدال) نیست. از دیگر روش‌های دارو درمانی برای بهبودی مؤثر این عارضه پوستی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- آزیترومایسین: محدود کردن رشد باکتری‌ها و از بین بردن آن‌ها
- فلوکلوکساسیلین: درمان باکتری‌ها و پاک‌سازی برخی از عفونت‌های مرتبط با کیست مویی
- کلیندامایسین: جلوگیری از تکثیر باکتری‌ها و درمان بیماری‌های پوستی
- کلاریترومایسین: جلوگیری از رشد باکتری‌ها و درمان عفونت‌های پیلونیدال
لازم به ذکر است؛ هر یک از داروهای ذکر شده در قسمت بالا، باید با تجویز پزشک و تحت‌نظر او مصرف شوند.
درمان تهاجمی سینوس پیلونیدال
در موارد شدیدتر، کیست مویی (سینوس پیلونیدال) دیگر به روش‌های درمان خانگی پاسخ مؤثری نمی‌دهد؛ به‌طوری که برخی از این روش‌ها ممکن است باعث تحریک یا عود کردن بیماری شوند. در چنین شرایطی، پزشک بعد از انجام معاینات اولیه و بررسی علائم بیماری، به سراغ استفاده از روش‌های تهاجمی‌تری برای تخلیه عفونت و موهای زائد درون کیست خواهد رفت. برخی از این روش‌ها، عبارت‌اند از:
جراحی کیست
جراحی به‌عنوان یک روش درمانی تهاجمی برای از بین بردن قطعی کیست مویی شناخته می‌شود. در حقیقت، پزشک بر اساس ویژگی‌های کیست مویی (سینوس پیلونیدال) و شرایط فرد بیمار تصمیم خواهد گرفت، آیا روش جراحی برای درمان مناسب است یا خیر. عمل جراحی معمولاً در صورت عود کردن این مشکل و یا بروز عفونت شدید توصیه می‌شود. پزشکان از دو شیوه مختلف جراحی سنتی با اسکالپل یا جراحی آندوسکوپی برای درمان سینوس مویی استفاده می‌کنند. در این روش، ابتدا نواحی اطراف کیست به صورت دقیق شیو و ضدعفونی می‌شود. سپس با استفاده از یک تیغ جراحی، برش کوچکی ایجاد می‌شود تا چرک، خون و موهای زائد درون آبسه به طور کامل تخلیه شوند. پس از کاهش التهاب موضع، نوبت به کوتاه کردن لبه‌های پوست و خارج کردن بافت ملتهب می‌رسد. در پایان، زخم ناشی از جراحی سینوس مویی می‌تواند به ۲ حالت زیر ترمیم شود:
- باز گذاشتن زخم: در این حالت، برش ایجاد شده برای خروج کیست مویی (سینوس پیلونیدال) باز گذاشته شده و محل آن به طور منظم پانسمان می‌شود. بدین ترتیب، زخم از درون بافت تا سطح خارجی پوست به‌تدریج بهبود می‌یابد. طول دوره نقاهت در این روش، تقریباً ۸ هفته بوده و بعد از جراحی به مراقبت مکرر نیاز دارد.
- بخیه کردن زخم: در این حالت، پزشک برش ایجاد شده را بخیه می‌زند. اگرچه طول دورهٔ نقاهت در این روش کوتاه‌مدت است؛ اما ریسک بازگشت کیست بسیار بالاست.
لازم به ذکر است؛ جراحی به‌عنوان یک روش مطمئن برای درمان کیست مویی (سینوس پیلونیدال) با عوارض احتمالی زیادی نظیر خونریزی، عفونت، بهبودی طولانی‌مدت و … در مقایسه با سایر روش‌ها همراه است. در این روش، افراد یک بیهوشی عمومی را تجربه خواهند کرد.
لیزر درمانی
لیزر بیشتر برای از بین بردن عفونت، کاهش موهای زائد و تصحیح مشکلات پوستی مرتبط با آن استفاده می‌شود. اگرچه این روش یک راهکار قطعی برای درمان کیست مویی (سینوس پیلونیدال) به شمار نمی‌آید؛ اما بدون دردسر مشکلات جراحی، تنها با انجام یک الی چند جلسه لیزر بر حسب وضعیت بیمار می‌توان برای همیشه از شر این بیماری خلاص شد. در این روش، توده‌های کوچک ایجاد شده در اطراف کیست اصلی با حرارت ناشی از اشعه لیزر نابود خواهند شد. درمان کیست مویی با لیزر به صورت سرپایی و با حداقل عوارض جانبی انجام می‌شود.
تزریق فنل
یکی از روش‌های متداول درمان کیست مویی (سینوس پیلونیدال)، تزریق فنل است. این دارو به‌عنوان یک ترکیب ضدعفونی‌کننده عمل کرده و علاوه بر نابودی کیست مو، می‌تواند برای درمان آبسه‌های حاد و مزمن نیز مؤثر باشد. هنگام تزریق فنل درون سینوس مویی، معمولاً از ژل پارافین برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی پوست استفاده می‌شود. درمان کیست مویی با تزریق فنل، کمترین خطر را داراست و دوره نقاهت آن عمدتاً ۴ الی ۸ هفته طول خواهد کشید. احتمال عود بیماری نیز در این روش درمانی بسیار بالاست.
تزریق چسب فیبرین
چسب فیبرین، یک ماده طبیعی است که از پلاسما تولید شده و معمولاً بعد از تخلیه آبسه، درون ناحیه کیست مویی (سینوس پیلونیدال) تزریق می‌شود. این چسب از روش‌های درمانی کم‌خطر همراه با درد اندک محسوب شده و با ترکیب بافت محیطی، کیست را بسته و از شکل‌گیری مجدد آن جلوگیری می‌کند. تزریق این ماده تحت بیهوشی عمومی انجام گرفته و دوره نقاهت آن نیز معمولاً ۱ الی ۲ روز طول خواهد کشید. چسب فیبرین، یکی از بهترین گزینه درمانی برای از بین بردن کیست مویی در کودکان است.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی سینوس مویی
بعد از جراحی، احتمال عود کیست مویی (سینوس پیلونیدال)، دور از انتظار نخواهد بود. التهاب زخم ایجاد شده معمولاً ۶ روز بعد از عمل جراحی برطرف می‌شود؛ این در حالی است که بافت پوست، حداقل ۲ ماه زمان برای ترمیم نیاز دارد. نگهداری از محل زخم کیست مویی برای جلوگیری از عفونت و بازگشت مجدد بیماری در هر یک از دو روش جراحی بسیار مهم و حیاتی است. از همین رو، پزشکان توصیه می‌کنند موهای نزدیک به محل زخم را تراشیده یا با کمک روش‌های دیگر از بین ببرند. همچنین، با اصلاح هفتگی ناحیه مدنظر بعد از بهبودی زخم می‌توان از رشد مجدد مو جلوگیری کرد. رعایت بهداشت و تمیزی منطقه سینوس مویی و توجه به نشانه‌های عفونت مانند قرمزی و چرک باعث به حداقل رساندن احتمال بروز عودهای دردناک می‌شود.
بهترین زمان مراجعه به پزشک برای درمان کیست مویی (سینوس پیلونیدال)
زمان مراجعه به پزشک برای درمان کیست مویی، امری حیاتی است که نیاز به توجه فوری دارد. بنابراین، اگر شما تجربه علائم کیست مویی (سینوس پیلونیدال) را دارید، بهتر است که حتماً در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. طبق آخرین دستورالعمل سازمان علوم پزشکی کشور، بهترین زمان مراجعه به پزشک در خصوص درمان کیست مویی، هنگامی است که نواحی اطراف موهای رشد کرده بسیار دردناک، قرمز یا متورم باشد یا شخص به دلیل تب بالا، احساس ناراحتی کند. فلذا، اقدام برای درمان مؤثر و قطعی در نزدیک‌ترین زمان ممکن می‌تواند به پیشگیری از تشدید علائم و جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر کمک کند. پزشک بر اساس شدت علائم و نوع کیست، ممکن است توصیه‌های خاصی را برای درمان ارائه دهد. همچنین، اگر علائم بهبود نیافت یا وضعیت کیست وخیم شد، باید فوراً با پزشک تماس گرفت.
برای رزرو نوبت و مشاوره با بهترین متخصص جراحی داخلی در خزانه بخارایی تهران، می‌توانید با کلینیک نیکان تماس بگیرید.
