فتق ناف به بیرون زدگی بخشی از روده از بین عضلات شکم، که در اطراف ناف اتفاق می‌افتد، می‌گویند. این اتفاق در نوزادان و کودکان بسیار شایع است و معمولا بی‌خطر است. در بزرگسالان هم ممکن است اتفاق بیفتد و در صورت بروز عوارض، پزشک با روش‌هایی آن را به جای خود باز می‌گرداند که در ادامه به آنها می‌پردازیم. پس تا پایان با ما باشید.
فتق ناف چیست؟
فتق یا Hernia به هر بیرون زدگی غیر معمول یک اندام که به دلیل ضعف در عضله یا دیواره بافت اتفاق می‌افتد، گفته می‌شود. انواع مختلفی از فتق وجود دارد که برخی از آنها مشکل ساز هستند و برخی دیگر اگر دچار عوارض شوند، نیاز به درمان پیدا می‌کنند وگرنه در حالت عادی، نیازی به درمان ندارند.
یکی از این فتق‌ها، فتق ناف یا Umbilical Hernia است. این مشکل زمانی تشخیص داده می‌شود که یک برآمدگی در نزدیکی ناف دیده می‌شود. همانطور که در بالا گفته شد، وقتی بخشی از روده از بین ماهیچه‌های شکمی در نزدیک ناف به بیرون بیاید، فتق ناف رخ می‌دهد.
فتق ناف در نوزادان و کودکان بسیار شایع بوده و معمولا بدون درد است. در موارد زیادی هم دیده شده که تا 5 سالگی خودبه‌خود بهتر شده و دیگر نیازی به جراحی نیست.
فتق ناف در هنگام، خندیدن، رفتن به توالت، سرفه کردن یا گریه کردن تشدید شده و بزرگتر می‌شود ولی در حالت استراحت یا دراز کشیدن، کوچک‌تر می‌شود.
فتق نافی که در بزرگسالی ایجاد می‌شود، معمولا نیاز به درمان دارد.
علائم فتق ناف و مراجعه به پزشک
اصلی‌ترین علامت فتق ناف، ایجاد یک برآمدگی نرم در نزدیک ناف است. البته در نوزادان هنگامی به فتق ناف شک می‌شود که این برآمدگی در هنگام گریه کردن، زور زدن و سرفه کردن پیدا می‌شود.
فتق ناف در کودکان، معمولا بدون درد است ولی در بزرگسالی، با درد همراه است.
پزشک هنگام معاینه فتق ناف، تشخیص می‌دهد که آیا فتق ناف قابل جا انداختن است یا نیاز به جراحی دارد.
پزشک همچنین هنگام معاینه، مشخص می‌کند که فتق ناف گیر افتاده است یا خیر. یعنی روده درون عضلات گیر کرده و به درستی خونرسانی نمی‌شود که ممکن است باعث نکروز یا مرگ بافت روده شود و نیاز است که بافت روده، با جراحی برداشته شود. زمانی که مشکوک به فتق ناف خفه شده در نوزاد یا خودتان هستید، اگر هر یک از علائم زیر را داشت، باید اورژانسی به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید و ناگهانی در اطراف ناف
- تهوع و استفراغ
- در محل فتق، تورم، قرمزی و یا تغییر رنگ وجود دارد.
- خون در مدفوع
- یبوست
- تب
در صورت نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر برای انسداد روده، پزشک از روش‌های تشخیصی مثل آزمایش خون، تصویربرداری اشعه ایکس مثل فلوروسکوپی، سونوگرافی، MRIو CT اسکن تجویز می‌کند.
علت به وجود آمدن فتق ناف
فتق ناف در نوزادان و کودکان به دلایل زیر می‌تواند ایجاد شود :
- در نوزادان چون عضلات شکمی آنها هنوز ضعیف است و این عضلات در خط میانی دیواره شکم هنوز به طور کامل بسته نشده است، فتق ناف ممکن است رخ دهد.
- همچنین نوزادان سیاه پوست، بیشتر در معرض خطر فتق ناف هستند.
در بزرگسالان فتق ناف به دلایل زیر خواهد بود:
- در زنان تا سه برابر شایع‌تر از مردان است.
- چاقی در بزرگسالان
- زایمان‌های متعدد
- تجمع مایع در حفره شکم ( آسیت): این افراد بیشتر در معرض سیروز کبدی هستند.
- جراحیهای قبلی شکم
- دیالیز صفاقی طولانی مدت که برای درمان نارسایی کلیه استفاده می‌شود.
- زور زدن هنگام بلند شدن یا وزنه برداری یا جابجا کردن اجسام سنگین
- سرفه مزمن
- مشکل در ادرار کردن به دلیل بزرگ شدن پروستات
- یبوست طولانی مدت
عوارض فتق ناف
- خفگی روده: یکی از مهم‌ترین عوارض، گیر افتادن روده است و به این معنی است دیگر روده نمی‌تواند به حفره شکم برگردد. در این حالت، خونرسانی به بخش گیر افتاده مختل شده و می‌تواند باعث آسیب به بافت روده شده و بافت نکروز شود ( مرگ بافت) . در این حالت عفونت ممکن است در سراسر حفره شکم پخش شود و حیات فرد را تهدید کند
- انسداد روده: بزرگسالان که دچار فتق ناف می‌شوند، بیشتر احتمال انسداد روده دارند که وضعیت در این حالت، اورژانسی می‌باشد.
اقدامات قبل از جراحی
برای ارزیابی وضعیت شما، پزشک آزمایش خون، آزمایش ادرار و سونوگرافی تجویز می‌کند. همچنین جراح و متخصص بیهوشی قبل از جراحی، سوابق پزشکی، دارویی شما را بررسی می‌کنند و برای جراحی آماده می‌شوند.
آمادگی روز جراحی
- برای جراحی باید ناشتا باشید. یعنی شش ساعت قبل از عمل چیزی نخورده باشید و حتی آب ننوشید. البته داروهایتان را می‌توانید با مقدار کمی آب مصرف کنید.
- با فردی هماهنگ کنید تا بعد از جراحی شما را به خانه برساند.
آیا فتق ناف نیاز به درمان دارد؟
همانطور که گفته شد، بیشتر فتق‌های ناف نوزادان تا 5 سالگی برطرف می‌شود. البته پزشک می‌تواند فتقی که نیاز به جراحی ندارد را جا بیندازد.
فتق ناف در کودکان با علائم زیر نیازمند درمان همراه با جراحی است:
- دردناک باشد
- قطر فتق ناف بزرگتر از 1 تا 2 سانتی متر است.
- بعد از 5 سالگی بسته نمی‌شود.
- خیلی بزرگ است و کوچک نمی‌شود
- باعث خفگی روده و انسداد روده شود.
در بزرگسالان هم در بیشتر مواقع نیاز به درمان دارند و جراحی پیشنهاد می‌شود، مخصوصا اگر دردناک باشد و مشکوک به انسداد روده باشند.
درمان خانگی فتق ناف
این نکته را در نظر داشته باشید که هیچ وقت سعی نکنید که برآمدگی فتق ناف خود یا فرزندتان را به جای خود برگردانید. این کار ممکن است باعث گیر افتادن بافت روده و خفگی روده کوچک شود.
همچنین به تازگی تبلیغاتی مبتنی بر درمان خانگی فتق ناف رایج شده است. مثلا با بستن و چسباندن یک سکه بر روی فتق خود، آن را درمان کنید!
به شما توصیه می‌کنیم که این کار را امتحان نکنید. گذاشتن این شی کثیف و پر از آلودگی، نه تنها کمکی به درمان فتق ناف شما نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث تجمع میکروب زیر چسب و روی پوست شود و عفونت ایجاد کند.
انواع درمان فتق ناف
فتق ناف اگر خیلی اورژانسی نباشد، از روش‌های غیر جراحی هم درمان می‌شود. البته یکسری دستورالعمل‌هایی دارد که پیروی از آنها لازم است. مثل:
- انجام تمرینات سبک مثل پیاده روی
- استفاده از داروهای مسکن مثل استامینوفن یا ایبوپروفن
- استفاده از شکم بند برای نگه داشتن فتق ناف در جای خود
- رعایت بهداشت و تغذیه مناسب مثل مصرف غذاهای سرشار از فیبر و خوردن مایعات فراوان برای جلوگیری از یبوست
- انجام ندادن ورزش و فعالیت‌های سنگین
درمان جراحی فتق ناف در موارد اضطراری، در حالت‌های زیر انجام می‌شود که در ادامه، کامل به آن می‌پردازیم:
- جراحی سنتی: در این حالت، جراح با یک برش باز روی شکم، فتق را جراحی می‌کند. او بافت روده را به جای خود باز می‌گرداند و سپس بافت همبند شکم را بخیه می‌کند تا آن را قوی‌تر کند. معمولا از بافت توری به نام مش استفاده می‌شود تا بافت شکم قوی شود.
- جراحی لاپاراسکوپی: در طول جراحی، پزشک چندین برش کوچک ایجاد می‌کند . سپس یک لوله نازک که به سر آن دوربین فیلمبرداری ( لاپاراسکوپ ) متصل است را وارد می‌کند و با استفاده از تصاویر و ابزارهای جراحی، فتق را ترمیم می‌کند.
- جراحی با لیزر: این روش، یک روش نوین و بسیار کارآمد است که نسبت به دو روش دیگر، بسیار عوارض کمتری دارد و سریع‌تر انجام می‌شود. در این تکنیک، با استفاده از لیزر، برش‌های ریز و کوچکی ایجاد می‌شود و سپس پزشک، فتق را ترمیم می‌کند.
در تمامی این روش‌ها، پزشک برای تقویت عضلات شکم، از مش استفاده می‌کند.
مراقبت‌های بعد از جراحی
- شما معمولا همان روز مرخص می‌شوید و می‌توانید به خانه بازگردید.
- تا چند هفته اول، سعی کنید از انجام فعالیت‌هایی که نیازمند بلند کردن اجسام است، دوری کنید .
- ورزش‌های سبکی مثل پیاده روی را انجام دهید. اما به یاد داشته باشید که خودتان را خیلی خسته نکنید.
- فرزند شما احتمالا بعد از عمل خواب آلود است و گریه می‌کند. نگران نباشید.
- از مسکن‌هایی مثل پاراستامول یا ایبوپروفن می‌توانید با تجویز پزشکتان استفاده کنید.
- برای راحتی خودتان، لباس‌های گشاد بپوشید.
- از دستورالعمل‌های بیمارستان برای مراقبت از زخم و حمام کردن، پیروی کنید.
- زور زدن در توالت به دلیل یبوست، درد شما را افزایش می‌دهد. پس سعی کنید از غذاها با فیبر بالا مثل سبزیجات، میوه ، برنج قهوه‌ای، نان سبوس دار و ماکارونی استفاده کنید.
مزایای جراحی با لیزر فتق ناف
جراحی با لیزر فتق ناف، مزایای بسیاری دارد. همین مزایا سبب شده که ما در کلینیک پزشکی نیکان، از این روش برای درمان شما یا فرزندتان هم استفاده کنیم. مزایایی مثل:
- کمترین درد، خونریزی و تورم پس از جراحی
- به جا نماندن جای زخم روی پوست
- احتمال عفونت کمتر
- اندازه برش‌های کوچک
- زمان جراحی بسیار کوتاه
دوره نقاهت بسیار کوتاه
مشاوره رایگان!
شما می‌توانید به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن با ارسال پیام به واتس‌آپ مشاوره رایگان دریافت کنید و جواب سوالات خود را بیابید.
09360504775
عوارض جراحی فتق ناف
مانند تمامی جراحی‌ها، این جراحی هم خطراتی خواهد داشت. تیم جراحی ما سعی دارد تا با انجام جراحی به بهترین حالت، این عوارض را کم کند. اما خطرات احتمالی شامل:
- عفونت در محل برش
- تجمع مایع در زیر پوست
- تجمع خون در محل برش
- آسیب به بافت، اعصاب یا رگ‌های خونی نزدیک محل برش
- پارگی یا فرسایش مش
- عفونت در بافتی که مش جراحی در آنجا قرار دارد.
- عود مجدد فتق که بسیار نادر است.
- آسیب به مثانه
درد دائمی در محل جراحی
کاهش خطر ابتلا به فتق ناف
در مورد فتق ناف کودکان، کار خاصی برای جلوگیری از ابتلا به آن وجود ندارد. در بزرگسالان نیز، راه‌هایی وجود دارد؛ اما این راه‌ها همیشه جوابگو نیستند.
روش‌های پیشنهادی مثل:
- دوری از فعالیت‌هایی که باعث فشار به شکم شما می‌شود. مانند بلند کردن اجسام سنگین
- جلوگیری از اضافه وزن و چاقی
چه زمانی فتق ناف خطرناک می‌شود؟
اگر شما علائم زیر را دارید، احتمال اینکه فتق ناف شما منجر به خفگی روده و انسداد روده شود، وجود دارد. پس فتق ناف شما خطرناک است و باید اورژانسی جراحی شوید.
علائمی مثل:
- درد شدید و تحریک شونده
- تورم و برآمدگی که بزرگ می‌شود.
- تهوع و استفراغ
- یبوست
- مدفوع خونی
- فتق ناف با رنگ عجیب یا تیره
سخن پایانی
در مجموعه پزشکی نیکان، تیم حرفه‌ای ما سعی دارد با بهترین تکنیک‌ها و با به روزترین دستگاه‌ها، به درمان مشکلات شما کمک کند. شما نیاز به یک پزشک با تجربه دارید تا تصمیم بگیرد که فتق ناف شما یا فرزندتان نیاز به جراحی دارد یا خیر.
ما در کلینیک نیکان، آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستیم. رضایت شما هدف ماست!
پاسخ به سوالات شما
آیا فتق ناف دوباره عود می‌کند؟
این احتمال وجود دارد که فتق ناف دوباره عود کند. البته پزشک برای قوی کردن عضلات شکم و جلوگیری از عود مجدد فتق ناف، از مش استفاده می‌کند. بهتر است شما از دستورالعمل‌های پزشکتان برای جلوگیری از ایجاد فتق دوباره ناف، پیروی کنید.
آیا می‌توان فتق ناف را بدون جراحی درمان کرد؟
پزشک پس از معاینه، تشخیص می‌دهد که آیا فتق ناف شما نیاز به جراحی دارد یا خیر. اگر احتمال انسداد روده یا موارد اورژانسی دیگر وجود داشته باشد، نیاز به جراحی وجود دارد اما در غیر اینصورت، ممکن است پزشک فتق ناف را جا بیندازد یا اصلا نیازی به درمان نباشد.
به یاد داشته باشید که فتق ناف خود یا فرزندتان را سعی نکنید که جا بیندازید.
در صورت درمان نشدن فتق ناف، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت عدم درمان فتق ناف، شما یا کودک می‌توانید به عوارض جدی مانند انسداد روده، اختناق فتق و نکروز بافتی منجر شود.
همین حالا نوبت خود را رزرو کنید!
ما در کلینیک نیکان در کنار مجرب‌ترین تیم پزشکی، آماده خدمت رسانی به شما هستیم. اگر پوستی جوان و شاداب می‌خواهید، همین حالا نوبت خود را رزرو کنید.
