شقاق مقعدی یا فیشر چیست؟
شقاق مقعدی یک پارگی کوچک در بافت نازک و مرطوبی است که مقعد را می پوشاند. علل شایع شقاق مقعدی عبارتند از یبوست و زور زدن یا دفع مدفوع سفت یا بزرگ در طول اجابت مزاج. شقاق مقعدی معمولاً با اجابت مزاج باعث درد و خونریزی می شود.
شقاق مقعدی می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان و بزرگسالان میانسال شایع تر است. بیشتر شقاق های مقعدی با درمان های ساده ای مانند افزایش مصرف فیبر یا نشستن در حمام گرم بهبود یابند. برخی از افراد مبتلا به شقاق مقعد ممکن است نیاز به دارو یا گاهی جراحی داشته باشند.
علائم و نشانه های شقاق مقعدی یا فیشر
- درد در هنگام اجابت مزاج.
- درد بعد از اجابت مزاج که می تواند تا چند ساعت طول بکشد.
- خون قرمز روشن روی مدفوع یا دستمال توالت پس از اجابت مزاج.
- یک ترک قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد.
- یک توده کوچک روی پوست نزدیک مقعد.
چرا به شقاق مقعدی یا فیشر مبتلا می‌شویم؟
برخی از شرایط یا فعالیت هایی که ممکن است شما را مستعد ابتلا به شقاق مقعدی کند عبارتند از:
- دفع مدفوع بزرگ یا سفت : فشار دادن زیاد یا دفع مدفوع خشک می تواند پوست را پاره کند.
- یبوست و زور زدن در هنگام اجابت مزاج.
- اسهال طولانی مدت.
- رابطه جنسی مقعدی.
- زایمان: زنانی که به تازگی نوزادی به دنیا آورده اند ممکن است دچار شقاق مقعدی شوند.
- دوچرخه‌سواری به ویژه در مناطق مرتفع و شیب‌دار
علل کمتر شایع شقاق مقعدی عبارتند از:
- بیماری التهابی روده: مثل بیماری کرون که باعث تورم مزمن دستگاه گوارش می شود و ممکن است پوشش مجرای مقعد را ضعیف کرده و احتمال پاره شدن آن را افزایش دهد.
- مصرف رژیم غذایی کم فیبر
- سرطان مقعد.
- HIV یا ایدز.
- بیماری سل.
آزمایش های تشخیص شقاق مقعدی یا فیشر چیست؟
۱. آنوسکوپی: برای مشاهده رکتوم و مقعد انجام می شود.
۲. سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر: شامل وارد کردن یک لوله انعطاف پذیر و نازک با دوربین ویدئویی کوچک به قسمت پایینی روده کوچک است. این بررسی زمانی انجام میشود که شما زیر ۴۵ سال هستید و عوامل خطری برای بیماری‌های روده‌ای یا سرطان روده بزرگ ندارید.
۳. کولونوسکوپی: شامل وارد کردن یک لوله انعطاف پذیر به مقعد برای بررسی تمام روده بزرگ است. کولونوسکوپی ممکن است انجام شود اگر:
– بیش از ۴۵ سال دارید.
– عوامل خطری برای سرطان روده بزرگ دارید.
– علائم دیگری از بیماری های دیگر دارید.
– علائم دیگری از جمله درد شکم یا اسهال تجربه می کنید.
آزمایش های تشخیصی شقاق فیشر:
اگر شکاف خارج از محور باشد یا نامنظم باشد، یا اگر احتمال وجود یک بیماری زمینه ای (مانند بیماری کرون، سرطان، یا ایدز) وجود داشته باشد، آزمایشات زیر انجام میشود:
۱. میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR)
۲. کشت مدفوع ویروسی
۳. تست اچ آی وی (HIV)
۴. بیوپسی زخم یا شکاف، در صورت لزوم.
چگونه می توان از ابتلا به شقاق فیشر پیشگیری کرد؟
1. تغییرات در رژیم غذایی:
– غذاهایی با فیبر بالا مانند میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و لوبیا مصرف کنید.
2. حفظ آب بدن:
– مصرف مقدار کافی مایعات، به ویژه آب درطول روز برای نرم شدن مدفوع توصیه می شود.
3. ورزش منظم:
– فعالیت های ورزشی منظم برای تحریک حرکات روزانه روده و جلوگیری از یبوست می تواند مفید واقع شود.
4. از زور زدن هنگام دفع پرهیز کنید.
درمان شقاق مقعدی یا فیشر بدون جراحی
درمان های جایگزین عبارتند از:
- خوردن فیبر بیشتر: (مانند میوه‌هایی مانند سیب، گلابی، تمشک، آواکادو و پرتغال و…) و مصرف مکمل های فیبر (25-35 گرم فیبر در روز) برای نرم، صاف و حجیم شدن مدفوع.
- آلوئه ورا: برای تسکین، ژل آلوئه ورا را روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
- هیدراته بمانید: مقدار زیادی آب یا آب میوه بنوشید و غذاهای غنی از فیبر مصرف کنید تا سیستم گوارش خود را سالم نگه دارید.
- وازلین: برای چرب کردن مقعد و کاهش اصطکاک در هنگام اجابت مزاج استفاده کنید.
- مصرف نرم‌کننده‌های مدفوع بدون نسخه برای دفع راحت‌تر مدفوع.
رفتن به دستشویی به موقع: به سرعت به احساس نیاز به استفاده از دستشویی پاسخ دهید و تأخیر نکنید.
نوشیدن آب بیشتر برای جلوگیری از سفت شدن مدفوع و کمک به بهبودی.
- حمام آب گرم : نشستن در آب گرم به مدت 10 تا 20 دقیقه، چند بار در روز (مخصوصاً بعد از اجابت مزاج برای تسکین ناحیه و کمک به شل شدن عضلات اسفنکتر مقعد).
- استفاده از داروهایی مانند لیدوکائین روی پوست اطراف مقعد برای تسکین درد.
- استفاده از داروهایی مانند دیلتیازم، نیفدیپین یا پماد نیتروگلیسیرین برای شل کردن عضلات اسفنکتر مقعد که به روند بهبودی کمک می کند.
انتخاب محصولات بهداشتی مناسب: اگر از دستمال مرطوب استفاده می‌کنید، محصولاتی را انتخاب کنید که حاوی عطر یا الکل نباشند چرا که ممکن است موجب احساس ناراحتی و خارش شوند. اگر از دستمال توالت استفاده می‌کنید، یک برند با محصولات نرم و با کیفیت انتخاب کنید.
- از مصرف داروهای مسکن پرهیز کنید زیرا می توانند باعث یبوست شوند که می‌تواند وضعیت را بدتر کند.
آیا شقاق مقعدی یا فیشر به جراحی نیاز دارد؟
شقاق فیشر حاد معمولاً اگر درمان به طور جدی دنبال شود، در عرض شش هفته بهبود می‌یابد. ترک های مقعدی که شش هفته یا بیشتر باقی می مانند، به عنوان ترک‌های مقعدی مزمن شناخته می‌شوند و نیاز به رویکرد جراحی دارند.
راه های درمان شقاق مقعدی یا فیشر
دو راه برای درمان شقاق مقعد وجود دارد: دارو یا جراحی. برای شقاق مقعدی که اغلب به دلیل یبوست و حرکات نامنظم روده اتفاق می افتد، دارو می تواند به کاهش درد و بهبود شقاق کمک کند اما معمولاً جراحی برای بهبود کامل توصیه میشود.
بهترین راه درمان شقاق مقعدی یا فیشر
سریع ترین، بهترین و مطمئن ترین روش برای درمان شقاق مقعدی لیزر درمانی است. که می تواند درد ناشی از شقاق را کاهش دهد و همچنین به کاهش فشار ناشی از حرکت کمک کند. درمان شقاق با لیزر به دلیل مزایای آن نسبت به جراحی باز به عنوان یک روش مرسوم ارجحیت دارد. مزایای لیزر درمانی برای شقاق مقعدی عبارتند از:
- حداقل درد و خونریزی
- عدم نیاز به بستری شدن و بیهوشی
- درمان سرپایی و مدت درمان کوتاه است. (۵ تا 2۰ دقیقه)
- بدون خونریزی
- بهبودی سریع (1 روز)
- احتمال عود مجدد بیماری نزدیک به صفر است.
درمان شقاق مبتنی بر لیزر ما برای کاهش زمان بهبودی و مدت بستری در بیمارستان طراحی شده است. این به شما امکان می دهد همان روز به خانه بازگردید و روز بعد فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید. درمان شقاق با لیزر غیر تهاجمی است، نیازی به برش یا بخیه ندارد و خطر عفونت بسیار پایینی دارد.
نکات مراقبتی بعد از عمل فیشر(شقاق)
- تا ۲۴ ساعت به پانسمان دست نزنید.
ترجیحا زیر ۲۴ ساعت از سرویس بهداشتی استفاده نشود ( درصورت ِ نیاز منع استفاده ندارد، فقط موارد زیر را رعایت نمایید:
به هنگام دفع؛ پانسمان قبل را برداشته (گاز استریل و گاز قرار داده شده در داخل ناحیه لیزر شده) و بعد از انجام عمل دفع با آب و سپس با بتادین، کامل شستشو داده و مجدد طبق همان شکلی که بعد از عمل پانسمان داخلی و خارجی برای شما انجام شده ، گاز استریل تمیزی قرار دهید و با چسب محکم کنید.- در زمان دفع ادرار ؛ نیازی به برداشتن پانسمان نیست، مگر آنکه حین شستشو، پانسمان آلوده یا خیس شود، در این صورت حتما پانسمان را عوض کنید.)
- برای کنترل دفع زیر ۲۴ساعت ، وعده غذایی پیش‌رو را کمتر از معمول همیشه یا با خوردن یک کاسه سوپ پیش ببرید و درصورت داشتن شربت ملین داخل نسخه ، مصرف آن را از فردای روز عمل لیزر، شروع نمایید: (هر ۸ ساعت؛ یک قاشق غذاخوری پر، به همراه ۱ تا ۲ لیوان آب ولرم)
- بعد از ۲۴ ساعت، پانسمان را برداشته، روی زخم و داخل زخم را بتادین زده و شستشو دهید (شبیه لیف زدن ؛ گاز استریل آغشته به بتادین را با کمی فشار دست روی ناحیه لیزر شده بکشید) سپس مجدد بتادین ریخته و روی آن را پانسمان کنید.
- درد، خونریزی و سوزش ؛ ۱ هفته الی ۱۰ روز طبیعی است، اگر بیش از ۲هفته علائم وجود داشت، با مطب در ارتباط باشید و راهنمایی‌های لازمه را دریافت کنید.
- به مدت ۵ روز تا ۱ هفته روزی ۲ بار و هربار ۱۰ دقیقه در تَشت *آب گرم* (بدون ترکیب با محلول بتادین) بنشینید. بعد هربار نشستن در تشت، خصوصا بعد از هر اجابت مزاج شستشوی ناحیه لیزر شده و تعویض پانسمان را داشته باشید.
(متناسب با شرایط بدنی و ناحیه لیزر شده، ادامه مصرف دارویی ، شستشو و پانسمان را از طریق ارتباط با مطب پیگیری کنید.) - داروهای تجویز شده را تا انتها مصرف کنید.
- ترجیحا از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده نمایید.
- از انجام فعالیت های سنگین به مدت ۱ ماه پرهیز کنید .
نکات مربوط به عمل لیزر انجام شده در فیشر(شقاق)
(بعد از ۲۴ ساعت نیازی به قرار دادن مجدد گاز درون زخم نیست)
در فیشر شستشوی داخل ناحیه لیزر شده بسیار مهم است:
با کمک گوش پاک کن (پرز ندهد) یا گاز استریل (هر دو آغشته به بتادین)، جداره ها و کف را تمیز کنید و تزریق بتادین در حفره داشته باشید تا ترشحات کامل تخلیه شود.
بهتر است دفعات شستشو و تعویض پانسمان را روزی ۵ – ۴ بار انجام دهید!
اینکار تا زمان بهبودی کامل زخم انجام شود.
عوارض جراحی شقاق فیشر کدامند؟
- مشکلات موقت در کنترل مدفوع:
– در ۱ تا ۲ نفر از هر ۱۰ نفر که بوتاکس تزریق میکنند، مشکلات موقت در کنترل حرکات روده، از جمله گذشتن باد و دفع مدفوع، ممکن است پیش آید. این وضعیت معمولاً برای چند هفته ادامه دارد.
- مشکلات موضعی:
– مشکلات موضعی ممکن است شامل خونریزی از منطقه اطراف مقعد یا زیر پوست (هماتوما) باشد که به ندرت رخ می‌دهد.
- عفونت و آبسه:
– ممکن است عفونت ایجاد شود که منجر به آبسه میشود. درمان معمولاً شامل تخلیه آبسه یا مصرف آنتی بیوتیک ها است.
- فیستول مقعدی:
– یک فیستول مقعدی، یک کانال کوچک بین رکتوم ( بخش پایانی روده بزرگ) و پوست ایجاد میکند. معمولاً می‌توان با یک عمل جراحی کوچک این مشکل را حل کرد.
نکاتی مربوط به تغذیه و حرکات بعد از عمل های لیزر انجام شده در کلینیک نیکان
به طور کلی در مورد کیست مویی محدودیت غذایی خاصی وجود ندارد.
اما در سایر موارد (فیشر، هموروئید، فیستول و آبسه آنال) رعایت نکات تغذیه زیر در روند بهبود هرچه سریع تر و دوران نقاهت بهتر به شما کمک میکند :
- خوراکی های فیبردار را در برنامه غذایی خود قرار دهید:
سبزی ها (سالاد؛ کاهو زیتون ؛ روغن زیتون) - میوه ها (خربزه، طالبی، هندوانه )
❌ مصرف توت فرنگی، کیوی = ممنوع
- مایعات ( مصرف آب ؛ حدود ۱۰ تا ۱۲ لیوان در روز )
❌ به مدت ۲ تا ۳ ماه ترجیحا از مصرف غذاهای چرب، پر ادویه، فست فوودها، ترشیجات، نوشابه (دلستر و هرنوع نوشیدنی گازدار ) ، قهوه پرهیز شود.
چای کمرنگ منعی ندارد.
❌ سیگار، قلیان، مشروبات الکلی، مواد مخدر = ممنوع
❌ در مورد کیست مویی: حتما از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده کنید.
سایر موارد (فیشر، هموروئید،فیستول و آبسه مقعدی) : ترجیحا از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده کنید.
حرکات ورزشی:
❌ استخر تا ۲ هفته = ممنوع
❌ بدنسازی ۱۰ روز تا ۲ هفته = ممنوع
❌ ورزش های رزمی ۲ تا ۳ هفته = ممنوع
به طور کلی از جابجایی هر نوع وسایل سنگین ۱۰ روز تا ۲ هفته پرهیز کنید.
هزینه جراحی شقاق فیشر با لیزر چقدر است؟
هزینه درمان بسته به عوامل زیر متفاوت است:
عمق و شدت زخم
تعداد زخم ها
نوع شقاق (حاد یا مزمن)
نرخ دریافتی پزشک و کلینیک
نوع لیزر (کم توان یا پرتوان)
هزینه درمان شقاق با لیزر: از حدود 4 میلیون تومان شروع میشود تا حدود 8 میلیون تومان
چه اقداماتی برای جلوگیری از بازگشت شقاق فیشر باید انجام داد؟
- مطمئن شوید مدفوع های تان نرم باقی مانده باشند
از مصرف مقدار کافی مایعات و درج مواد خوراکی دارای فیبر بالا مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل در رژیم غذایی تان اطمینان حاصل کنید.
- از یبوست پرهیز کنید
استفاده از داروهای تحریک کننده مدفوع یا استفاده از روش های درمانی خانگی برای کاهش یبوست مفید است.
- ورزش را عادت خود کنید
وارد کردن ورزش منظم به برنامه زندگی شما نه تنها به بهبود کلی سلامتی کمک می کند بلکه با تشویق به مدفوع های منظم و کاهش تنش در زمان حرکت روده، جلوی تکرار شقاق فیشر را می‌گیرد.
- آب نوشیدن را اولویت خود قرار دهید
مصرف الکل و کافئین را محدود کنید، زیرا ممکن است باعث تشدید خشکی شود.
- مدفوع خود را نگه ندارید
برای کاهش احتمال یبوست و تنش در هنگام مدفوع کردن، به سرعت به دستشویی بروید و منتظر نمانید.
- از نشستن برای مدت های طولانی پرهیز کنید
ساعت ها نشستن در یک موقعیت منجر به افزایش فشار بر مقعد میشود. سعی کنید زمان های طولانی از نشستن را با پیاده روی های منظم یا استراحت های ایستاده بشکنید.
- وزن سالم را حفظ کنید
مدیریت وزن خود را برای جلوگیری از فشار اضافی بر مقعد و کاهش خطر شقاق فیشر تضمین کنید.
- استرس را مدیریت کنید
استرس می‌تواند باعث تنش در بدن شود و فشار بر مقعد افزایش یابد. بنابراین، استفاده از تکنیک های تنفس عمیق، یوگا یا روش های دیگر ریلکسیشن، به مدیریت سطوح استرس کمک می کند.
چه اقداماتی برای جلوگیری از بازگشت شقاق فیشر باید انجام داد؟
- مطمئن شوید مدفوع های تان نرم باقی مانده باشند
از مصرف مقدار کافی مایعات و درج مواد خوراکی دارای فیبر بالا مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل در رژیم غذایی تان اطمینان حاصل کنید.
- از یبوست پرهیز کنید
استفاده از داروهای تحریک کننده مدفوع یا استفاده از روش های درمانی خانگی برای کاهش یبوست مفید است.
- ورزش را عادت خود کنید
وارد کردن ورزش منظم به برنامه زندگی شما نه تنها به بهبود کلی سلامتی کمک می کند بلکه با تشویق به مدفوع های منظم و کاهش تنش در زمان حرکت روده، جلوی تکرار شقاق فیشر را می‌گیرد.
- آب نوشیدن را اولویت خود قرار دهید
مصرف الکل و کافئین را محدود کنید، زیرا ممکن است باعث تشدید خشکی شود.
- مدفوع خود را نگه ندارید
برای کاهش احتمال یبوست و تنش در هنگام مدفوع کردن، به سرعت به دستشویی بروید و منتظر نمانید.
- از نشستن برای مدت های طولانی پرهیز کنید
ساعت ها نشستن در یک موقعیت منجر به افزایش فشار بر مقعد میشود. سعی کنید زمان های طولانی از نشستن را با پیاده روی های منظم یا استراحت های ایستاده بشکنید.
- وزن سالم را حفظ کنید
مدیریت وزن خود را برای جلوگیری از فشار اضافی بر مقعد و کاهش خطر شقاق فیشر تضمین کنید.
- استرس را مدیریت کنید
استرس می‌تواند باعث تنش در بدن شود و فشار بر مقعد افزایش یابد. بنابراین، استفاده از تکنیک های تنفس عمیق، یوگا یا روش های دیگر ریلکسیشن، به مدیریت سطوح استرس کمک می کند.
سوالات متداول:
آیا جراحی شقاق فیشر برای زنان باردار یا شیرده مناسب است؟
هموروئیدها و شقاق فیشر در حدود ۴۰٪ از زنان باردار و زنان در دوران پس از زایمان رخ می‌دهند. چندین گزینه درمانی موجود است که می توانند به طور مؤثر به مدیریت شقاق فیشر در دوران بارداری کمک کنند. به عنوان مثال، استفاده از نرم کننده مدفوع یا داروهای تسکین دهنده درد. در موارد شدید، ممکن است جراحی برای ترمیم پوست آسیب دیده اطراف مقعد لازم باشد.
آیا جراحی شقاق فیشر تحت پوشش بیمه درمانی قرار می‌گیرد؟
هزینه درمان شقاق فیشر در بیمارستان های خصوصی و کلینیک ها شامل بیمه نمی شود، بنابراین هنگام درمان باید به این موارد توجه کرد. البته بیمارستان های دولتی هم ممکن است با توجه به نوع بیمه، همه ی هزینه ها را پوشش ندهند و نیاز به یک هزینه جدا داشته باشند.
آیا بعد از جراحی شقاق فیشر احتمال بازگشت بیماری وجود دارد؟
“شیوع بازگشت شقاق فیشر متغیر است و بستگی به عواملی مانند نوع درمان دریافتی، عوامل سلامت فردی و پایبندی به مراقبت های پس از درمان دارد. نرخ بازگشت در برخی مطالعات از ۳٪ تا ۴۷٪ گزارش شده است.”
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر خون در مدفوع خود مشاهده می‌کنید یا در زمان مدفوع کردن به اندازه ای درد دارید که از استفاده از دستشویی خودداری می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید.
3 پاسخ
ممنون از مطالب آموزنده کلینیک نیکان
سلام
قبل عمل تو کلینیک نیکان حتی دستشویی رفتن برایم خیلی دردناک بود و بعد از جراحی دیگه خوب شدم.
سلام
خداروشکر ، رضایت شما مابه خوشحالی ماست.